ഭൂപടം
ഭൂമിയുടെ
മൂടുപടമോ?

ഭൂപടം എന്ന പദത്തെ ‘ഭൂമിയുടെ രേഖാചിത്രം’ എന്ന വ്യാഖ്യാനത്തിലേക്ക് മാത്രം ചുരുക്കുവാൻ സാധിക്കാത്തവിധം ഭൂപട സങ്കല്പം, സമൂഹങ്ങളിൽ വലിയ പ്രതികരണങ്ങളും പ്രത്യാഘാതങ്ങളും സൃഷ്ടിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്നു. ഭൂമിയുടെ പടം മാത്രമായി ഭൂപടങ്ങൾ നിലകൊള്ളുന്നതിനപ്പുറം, സങ്കീർണ്ണമായ സാമൂഹ്യ- രാഷ്ട്രീയ സ്വത്വങ്ങളെ ഉൾക്കൊള്ളുന്നതായി അക്കാദമിക സമൂഹം തിരിച്ചറിഞ്ഞു. ഭൂപടം സങ്കല്പത്തിന്റെ ഉല്പത്തിയും, വികാസവും മനുഷ്യന്റെ ദൈനംദിന വ്യവഹാരങ്ങളിൽ എന്നുമുതൽ, എവിടെവച്ച് കൃത്യമായി രൂപപ്പെട്ടു എന്നതിനുള്ള ശാസ്ത്രീയ തെളിവുകൾ അപര്യാപ്തമാണ്. എന്നിരുന്നാലും തന്റെ ആവാസവ്യവസ്ഥയെ ചിത്രീകരിച്ചതിന്റെ ആരംഭ ഘട്ടമായി ഗുഹാചിത്രങ്ങളെപ്പോലുള്ള സൃഷ്ടികളെ വിലയിരുത്താവുന്നതാണ്.

‘മാപ്പി’ന്റെ തുടക്കം

ആദിമ ഗോത്ര സമൂഹങ്ങൾ 64,000 വർഷങ്ങൾക്കു മുമ്പ് എംബേറിയൻ പെനിൻസുലയുടെ വനാന്തരങ്ങളിലും എടക്കൽ ഗുഹകളിലും വരയ്ക്കാൻ ശ്രമിച്ചതായ ഗുഹാചിത്രങ്ങൾ, ഇന്ന് സാറ്റലൈറ്റുകൾ വഴിയും, നിർമ്മിത ബുദ്ധിയുടെയും സാങ്കേതിക സഹായത്താൽ നിർമ്മിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന ഭൂപടങ്ങളുടെ ആരംഭ രൂപമായി കരുതാവുന്നതാണ്.

വികസിത സമൂഹം വർത്തമാനകാലങ്ങളിൽ ഉപയോഗിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്നതായ ഭൂപടം എന്ന സങ്കൽപ്പത്തിന് BC-3500 മുതൽക്കുള്ള ചരിത്രമുണ്ട്. ബാബിലോണിയൻ സംസ്കാരത്തിന്റെ സുവർണ്ണ നാളുകളിൽ (BC 4000-2000) ഇമഗോ മുണ്ടി (Imago Mundi) എന്ന പേരിൽ അറിയപ്പെടുന്ന ഈ ലോക ഭൂപടം, ആധുനിക ഭൂപടങ്ങളുടെ നാരായ വേരായിരുന്നു. ചെളിയിൽ നിർമ്മിക്കപ്പെട്ടതായ എഴുത്ത് ഫലകത്തിൽ തുടങ്ങിയ ഭൂപടവിജ്ഞാനീയം, ഇന്ന് റിമോട്ട് സെൻസിംഗ്, (Remote Sensing) ജോഗ്രഫിക്കൽ ഇൻഫർമേഷൻ സിസ്റ്റത്തിന്റെയും (Geographical information System) തോളിലേറി പല വേഷപ്പകർപ്പിലൂടെ മനുഷ്യജാതിയുടെ ജീവിതഗതിയെ നിർണയിക്കാൻ ശേഷിയുള്ള അറിവുകളായി പരിണമിക്കപ്പെട്ടു എന്നതാണ് യാഥാർത്ഥ്യം.

പദോൽപ്പത്തിശാസ്ത്ര പ്രകാരം (Etymology) 16-ാം നൂറ്റാണ്ടിലാണ് ഭൂപടം എന്ന പദം ഇംഗ്ലീഷ് ഭാഷയിലേക്ക് പ്രവേശിക്കുന്നത്. ‘മാപ്പാ’ (Mappa) എന്ന ലാറ്റിൻ വാക്കിൽ നിന്ന് തുണി, തൂവാല തുടങ്ങിയ അർത്ഥത്തെ ഉൾക്കൊണ്ടാണ് ‘map’ എന്ന പദം ഓക്സ്ഫോർഡ് നിഘണ്ടുവിലേക്ക് ചേക്കേറിയത്. ഈ യാത്രയുടെ ആരംഭം മെസോപ്പൊട്ടാമിയൻ ദേശങ്ങളിൽ നിന്നാണെങ്കിലും, വിവിധ സംസ്കാരങ്ങളിലൂടെ നാനാവിധ ദേശങ്ങളിൽ, പല ഭാവങ്ങളിൽ ഭൂപടങ്ങൾ പരിഷ്കരിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. ഭൂപടവിജ്ഞാനികത്തിന്റെ ആദ്യ പിതാവായി ഭൂമിശാസ്ത്ര സമൂഹം കരുതുന്നത് BC 600-കളിൽ ജീവിച്ചിരുന്ന ഗ്രീക്ക് ചിന്തകനായ അനാക്സി മെണ്ടറിനെയാണ്. ‘ജോഗ്രഫിയാ’ എന്ന ഗ്രന്ഥത്തിലൂടെ ഗ്രീക്ക് പണ്ഡിതനായ ടോളമി, ഗ്രീക്കിനെ കേന്ദ്രസ്ഥാനത്താക്കിക്കൊണ്ട് ലോക ഭൂപടം വരച്ചതായി ചരിത്രരേഖകൾ സൂചിപ്പിക്കുന്നുണ്ട്. ഗ്രീക്ക് ദേശവും കടന്ന്, ഭൂപട വിജ്ഞാനം AD ഒന്നാം നൂറ്റാണ്ട് മുതൽക്ക് റോമാസാമ്രാജ്യത്തിന്റെ മണ്ണിൽ ‘ഇറ്റനേറിയം’ എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്ന റോഡ് മാപ്പിലൂടെ പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്നുണ്ട്. ഒരുപക്ഷേ ഇന്നത്തെ ഗൂഗിൾ റോഡ് മാപ്പിന്റെ പ്രാകൃത രൂപമായി ഇറ്റനേറിയം എന്ന സൃഷ്ടിയെ വിലയിരുത്താവുന്നതാണ്.

മധ്യകാലഘട്ടത്തിന്റെ ആരംഭ ദിശകളിൽ തന്നെ ലോക സഞ്ചാരികളും, ആഗോള കച്ചവടക്കാരുമായി കരുതിയിരുന്ന അറബ് നിവാസികൾ, ഭൂപടത്തിന്റെ സാധ്യത തിരിച്ചറിഞ്ഞവരും ഭൂപട പഠനത്തിൽ ഏർപ്പെട്ടവരുമായിരുന്നു. അതിന്റെ ഉദാത്തമായ ഉദാഹരണമാണ് ഭൗമപണ്ഡിതനായ അൽ-ഇദ്രിസിയെ AD 1254-ൽ ഇന്നത്തെ ഇറ്റലിയുടെ ഭാഗമായ ‘സിസിലി’യിലെ രാജാവായ റോജർ രണ്ടാമൻ തന്റെ രാജ്യസദസ്സിലേക്ക് ക്ഷണിച്ചതും, രാജ്യത്തിന്റെ എഴുപതോളം ഭൂപടങ്ങൾ നിർമ്മിച്ചു തരുന്നതിനുള്ള സഹായം അഭ്യർത്ഥിച്ചതും. അതിനുപുറമേ 13-ാം നൂറ്റാണ്ടിൽ മെഡിറ്ററേനിയൻ ദേശക്കാർ, പ്രത്യേകിച്ച് കച്ചവട സമൂഹങ്ങൾ തുറമുഖങ്ങളെ രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുള്ള പോർട്ടോളൻ ചാർട്ടുകൾ ഉപയോഗിച്ചതായി കാണാൻ കഴിയും.

AD 1459-കളിൽ ഇറ്റാലിയൻ പണ്ഡിതനായ ഫ്ര മോറോ നിർമ്മിച്ച മാപ-മുണ്ടി (mappa-mundi) എന്ന ലോക ഭൂപടം യൂറോപ്യൻ വൻകരയിൽ വളരെയധികം സ്വാധീനം ചെലുത്തിയ ശാസ്ത്ര സൃഷ്ടികളിൽ ഒന്നായിരുന്നു. അബ്രഹാം കോളിയസ് AD 1570- കളിൽ തയ്യാറാക്കിയ ആദ്യത്തെ ലോക അറ്റ്ലസ് ആയിരുന്നു Theatrum orbis Terrarum അഥവാ O.T മാപ്പുകൾ. മധ്യകാലഘട്ടത്ത് നിർമ്മിച്ചതായ ഈ ഭൂപടങ്ങൾ എല്ലാം തന്നെ തങ്ങളുടെ ദേശത്തിന്റെ ഭൗമ പ്രതിസന്ധികൾ വഴി സൃഷ്ടിക്കുന്ന പ്രതികൂലമായ വിധികൾക്ക്, തന്റെ ജീവിതങ്ങളെ വിട്ടു കൊടുക്കാതിരിക്കാനുള്ള മാർഗരേഖകളായി ഭൂപടങ്ങളെ കരുതിയിരുന്നത്. ക്രിസ്റ്റഫർ മാർലോ എന്ന പണ്ഡിതൻ എഴുതിയ വാക്കുകളിൽ നിന്ന് (“Give me a map then let me see how much is to left conquer the world”) ഭൂപടവിജ്ഞാനീയം രാഷ്ട്ര വളർച്ചയുടെ അളവുകോലായി കരുതപ്പെടുന്ന രീതിയിലേക്ക് ഈ നൂറ്റാണ്ടുകളിൽ ഭൂപട വിജ്ഞാനീയമേഖല മാറ്റപ്പെട്ടു കഴിഞ്ഞിരുന്നു. ഒരുപക്ഷേ യൂറോപ്യൻ നവോത്ഥാന കാലം മുതൽക്കാണ് ‘ദേശ കേന്ദ്രീകൃത’ ചിന്താഗതിയിൽ നിന്ന് ഭൂപടത്തിന്റെ ഉള്ളടക്കത്തിന് ആഗോളപ്രതിനിധീകരണ സ്വഭാവം കൈവന്നത് എന്ന് പറയുന്നതാവും ശരി. ഓരോ ദേശത്തിന്റെയും കേവല പ്രതിനിധീകരണങ്ങളിൽ നിന്ന് ഭൂപട സങ്കൽപം, ലോക സമൂഹത്തെയും, വിവിധ ദേശങ്ങളെയും ചിത്രീകരിക്കുന്നതിനുള്ള ശേഷി ഭൂപടവിജ്ഞാനീയ ശാഖയ്ക്ക് ഈ നാളുകളിൽ കൈവന്നതായി കാണാം. ഭൂപടം എന്ന പദം ഇംഗ്ലീഷ് ഭാഷാശാസ്ത്രത്തിൽ ഒരു നാമം (Noun) ആയിട്ടാണ് രംഗപ്രവേശനം നടത്തിയത്. എന്നാൽ പതിനേഴാം നൂറ്റാണ്ടോടു കൂടി യൂറോപ്പിന്റെ സാമാന്യബോധത്തിൽ ഭൂപടം ഒരു ക്രിയ രൂപവുമായി പ്രതിഷ്ഠിക്കപ്പെട്ടു. അങ്ങനെ ആഗോള പൗരരായി AD 1700-നു ശേഷം വെള്ളക്കാർ വളർന്നതും, പുതിയ സാമൂഹിക വ്യവസ്ഥിതിയിലേക്ക് സമൂഹം പരിവർത്തനപ്പെട്ടതിൽ ഭൂപടങ്ങളുടെയും, ഭൂപട വിജ്ഞാനീയ ഇടപെടലുകൾ അളവറ്റതായിരുന്നു. ശാസ്ത്രീയ രീതിശാസ്ത്രങ്ങളിൽ ഊന്നിക്കൊണ്ടും, ഭൂമിശാസ്ത്ര സവിശേഷതകളെ ഗണിതശാസ്ത്ര പരികല്പനകളിലേക്ക് മാറ്റം വരുത്തിയും ചിഹ്നങ്ങളിലൂടെ നിർമ്മിച്ചെടുക്കുന്നതാണ് ഭൂപടങ്ങൾ എന്ന് പൊതുവിൽ മനസിലാക്കാം.

എന്നിരുന്നാലും, നിഷ്കളങ്കമായ ഭൂപ്രദേശത്തിന്റെ തനി പകർപ്പായി കരുതുവാൻ ഈ ഭൂപടങ്ങൾ മൂല്യനിരപേക്ഷമായ ശാസ്ത്ര ഉത്പന്നമാണോ എന്നതിനുള്ള ഉത്തരം മാർക്ക് മൊണിനീയർ എന്ന സാമൂഹ്യ ശാസ്ത്രജ്ഞൻ ‘How to lie with map’ എന്ന തന്റെ പുസ്തകത്തിൽ കുറിച്ചിട്ട വരികളിൽ നിന്ന് വ്യക്തമാകുന്നതാണ് ഭൂപടങ്ങളുടെ യഥാർത്ഥ സ്വഭാവസവിശേഷതകൾ (maps are intrinsically not bad but maps are inherently distortion of truth). ഭൂപടം അതിന്റെ നിർമ്മിതിയിൽ തന്നെ തെറ്റായി പിറവികൊള്ളുന്നു എന്നുകൂടെ പരാമർശിക്കപ്പെടുക വഴി, ഭൂപടം അശാസ്ത്രീയ നിർമ്മിതിയായി ഗണിക്കപ്പെടാനിടയാകും. ഭൂപടങ്ങൾ എങ്ങനെ ഭൂമിയുടെ അയഥാർത്ഥ പ്രതിനിധീകരണങ്ങൾ ആകുന്നതെങ്ങനെ എന്ന് പരിശോധിയ്ക്കപ്പെടേണ്ടതുണ്ട്. J.B. Harley എന്ന ചിന്തകൻ തന്റെ ഗ്രന്ഥത്തിൽ ഭൂപടങ്ങളുടെ നിർമ്മിതിയിൽ ഉൾച്ചേരുന്നതായ അശാസ്ത്രീയ തലങ്ങളെ (distortion of truth) പരിചയപ്പെടുത്തുന്നുണ്ട്.
ഒന്നാമതായി ജ്യാമിതീയ വക്രീകരണവും (Geometric distortion) രണ്ടാമതായി പ്രത്യയശാസ്ത്ര വക്രീകരണവും (Ideological distortion) ആണ് ഓരോ ഭൂപടത്തിലും സംഭവിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്നത് എന്നാണ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭാഷ്യം. ഗോളാകൃതിയിലുള്ള ഭൂമിയെ പരന്ന പ്രതലത്തിലേക്ക്പകർത്തുന്ന പ്രക്രിയകൾ, ഗണിത സമവാക്യങ്ങൾക്ക് അനുസൃതം ആയിട്ടാണെങ്കിൽ കൂടിയും, ത്രിമാന ഭൂമിയെ ദ്വിമാന രൂപത്തിലേക്ക് തയ്യാറാക്കി എടുക്കുന്നതിൽ വന്നുചേരുന്നതായ തെറ്റുകൾ നിസ്സാരമല്ല. മാർക്ക് മൊണിനിയർ എഴുതിവെച്ചതായ വരികളെ മുൻനിർത്തിക്കൊണ്ട് ജ്യാമിതീയ വക്രീകരണങ്ങൾ എവിടെ തുടങ്ങുന്നു എന്ന് മനസ്സിലാക്കാൻ കഴിയും. "No flat map can match the globe in pervading areas, angles, gross shapes, directions and any map projection is compromised".

ഉദാഹരണമായി സിലിണ്ടറിക്കൽ പ്രൊജക്ഷൻ എന്ന രീതിയിലൂടെ നിർമ്മിക്കുന്ന ലോക ഭൂപടത്തെ നോക്കിയാൽ ഭൂമധ്യരേഖ പ്രദേശങ്ങൾ ഒഴുകിയുള്ള രാജ്യങ്ങളുടെ വലുപ്പത്തിലും രൂപത്തിലും ഭൂവിസ്തൃതിയിലും വലിയ തെറ്റുകൾ സംഭവിക്കുന്നുണ്ട് എന്ന് ഭൂമിശാസ്ത്ര പഠിതാക്കൾക്ക് പുതിയ അറിവല്ല. ആധുനിക ഭൂവിജ്ഞാനീയത്തിന്റെ പിതാവായ മെർക്കാറ്ററുടെ രീതിശാസ്ത്രങ്ങൾ വഴി നിർമ്മിച്ചെടുക്കുന്ന ലോക ഭൂപടത്തിൽ പോലും നിരവധി ന്യൂനതകൾ വന്നുചേരുന്നതായി കാണാൻ കഴിയും. ഗ്രീൻലാൻഡ് എന്ന രാഷ്ട്രത്തിന്റെ ഭൂഭാഗത്തേക്കാൾ 14 ഇരട്ടി വലുപ്പമുള്ള ആഫ്രിക്കൻ വൻകര മെർക്കാറ്ററുടെ ഭൂപടത്തിൽ ഒരേ വലിപ്പത്തിൽ ചിത്രീകരിക്കപ്പെടുന്നത്, U. K രാജ്യത്തിന്റെ രണ്ടിരട്ടി വലിപ്പമുള്ള മഡഗാസ്കർ രാജ്യം ഒരേ വലുപ്പത്തിൽ പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്നത്, എന്നിങ്ങനെയുള്ള നിരവധി അയഥാർത്ഥ്യ വസ്തുതകളുടെ പ്രതിനിധീകരണങ്ങളായി മാറ്റപ്പെടുന്നുണ്ട് ഭൂപടം.

J. B Harley യുടെ "map as an impersonal type of knowledge tend to de-socialize the territory they present. They foster the notion of a socially empty space” എന്ന വാചകത്തിലൂടെ ഭൂപടങ്ങളുടെ സാമൂഹ്യേതര മനോഭാവം വെളിവാക്കപ്പെടുന്നുണ്ട്. അതായത് ഓരോ സമൂഹത്തിന്റെയും ആവാസ വ്യവസ്ഥകളുടെ ശാസ്ത്രീയ ചിത്രീകരണങ്ങളായി അനുമാനിക്കപ്പെടുന്ന ഭൂപടത്തിന്റെ ഉള്ളടക്കങ്ങൾ പലപ്പോഴും മനുഷ്യരേതരം ആണെന്നാണ് ഗ്രന്ഥകാരൻ പറഞ്ഞുവെക്കുന്നത്. ചിഹ്നശാസ്ത്രങ്ങളിലൂടെ മൂർത്ത വൽക്കരിക്കപ്പെടുന്നതും ഒരു ശാസ്ത്രീയ ‘ചിഹ്ന’മായി തന്നെ സമൂഹത്തിൽ അവതരിപ്പിക്കപ്പെടുന്ന ഭൂപടങ്ങൾ അപൂർണ്ണ പ്രതിനിധീകരണങ്ങളാണ്. കാരണം മനുഷ്യപ്രകൃതി പാരസ്പര്യങ്ങളെ ചില നിറക്കൂട്ടുകൾ കൊണ്ടും ചിഹ്നങ്ങൾ കൊണ്ടും പ്രതിനിധീകരിക്കപ്പെടുന്നതു വഴി നിരവധി മനുഷ്യ മനസ്സുകളുടെ സ്വത്വങ്ങളെയാണ് പുറത്താക്കുന്നത്. ഓരോ വ്യക്തിയിലും തന്റെ ഇടങ്ങൾ സൃഷ്ടിച്ചതായ വ്യക്തിനിഷ്ടപരമായ അനുഭവങ്ങളുടെ, അതുവഴിയുള്ള ജീവിതങ്ങളുടെ നിരാകീകരണ പ്രവർത്തനമായി ഭൂപടം അവശേഷിക്കപ്പെടുന്നുണ്ട്. ഉദാഹരണമായി കാട് എന്ന പ്രകൃതി പ്രതിഭാസത്തെ പച്ചനിറം കൊണ്ട് മാത്രം ചിത്രീകരിക്കപ്പെടുമ്പോൾ കാട് വീടായി കരുതുന്ന ആദിവാസികൾ ഭൂപടങ്ങളിൽ നിന്ന് അന്യവൽക്കരിക്കപ്പെടുന്നു എന്നതാണ് ദുഃഖസത്യം.
കൽപ്പറ്റ നാരായണൻ കുറിച്ചിട്ട വരികൾ;
"എന്റെ പട്ടണം കാണണമെങ്കിൽ
ഭൂപടം പതിന്മടങ്ങ് വലുതാകണം,
എന്റെ ഗ്രാമം കാരണമെങ്കില്‍
ഭൂപടം നൂറുമടങ്ങ് വലുതാകണം,
ഞാൻ കാണുന്നതെല്ലാം കാണണമെങ്കിൽ
ഭൂപടം ഭൂമിയേക്കാൾ വലുതാകണം,
പക്ഷേ എന്റെ മേശപ്പുറത്ത് തിരിയുന്നു ഒരു ഗ്ലോബ്", ഭൂപടം എന്ന ആശയരൂപങ്ങളുടെ പൊള്ളത്തരവും, ആശയവിനിമയ വിടവുകളെയും വ്യക്തമാക്കി തരുന്നുണ്ട്.

ഭൂപട നിർമ്മിതിയിലെ
പ്രത്യയശാസ്ത്ര വക്രീകരണങ്ങൾ

ഭൂപട നിർമ്മാണ ഘട്ടത്തിൽ ഭൂമിയിലെ നാനാവിധ വിവരങ്ങളെ ഭൂപടം സ്വാംശീകരിക്കുന്നത് ബിന്ദുക്കൾ (Points), രേഖകൾ (lines), ബഹുഭുജങ്ങൾ (Polygons) എന്നീ മൂന്ന് സൂചകങ്ങളിലൂടെയാണ്. ഒരു നഗരത്തെയും വീടിനെയും ഒരു ബിന്ദുവിൽ ഒതുക്കി ചിത്രീകരിക്കപ്പെടുന്ന ഗ്ലോബിനെ മേശപ്പുറത്ത് അലങ്കാരത്തിനായി വെക്കാൻ മാത്രം പറ്റുന്നതാണ് എന്ന് നർമ്മത്തിൽ ചാലിച്ചു കൊണ്ട് പറയേണ്ടിവരും. ഭൂപടങ്ങളിൽ രേഖകളിലൂടെ (lines) പ്രതിനിധീകരിക്കപ്പെടുന്ന നദികളെയും ബഹുഭുജങ്ങളിൽ (Polygons) അവതരിപ്പിക്കപ്പെടുന്ന കൃഷിയിടങ്ങളും, പർവതനിരകളെല്ലാം തന്നെ യഥാർത്ഥ വസ്തുതകളുടെ വക്രീകരിച്ച പ്രതിനിധാനങ്ങളാണ്. ഇങ്ങനെ ഭൂപടവിജ്ഞാനീയത്തിലൂടെ പുറത്തുവരുന്ന ഭൂപടങ്ങളെ പൊതുസമൂഹം നിത്യസത്യം കണക്കെയും നിയമ പുസ്തകമായും കൊണ്ടുനടക്കുണ്ട്. രണ്ടാമത്തെ പ്രധാന ന്യൂനതയായി ജെ.ബി. ഹാർലെ ചൂണ്ടിക്കാണിച്ചതായ വിഷയമെന്നത് ഭൂപട വിജ്ഞാനീയത്തിൽ സംഭവിക്കുന്നതായ പ്രത്യയശാസ്ത്ര അപഭ്രംശം ആണ്.
“The contents and mode of representation, the making and using of maps has been pervaded and controlled by ideology” എന്ന വാചകത്തിലൂടെ ജെ.ബി. ഹാർലെ ഭൂപടം, ന്യൂനപക്ഷ മനുഷ്യജാതിയുടെ താൽപര്യങ്ങൾക്ക് വേണ്ടി നിർമ്മിച്ചെടുക്കുന്നതായ ചൂഷണ ഉപാധികളാണ് എന്ന സൂചനയിലേക്ക് നമ്മെ നയിക്കുന്നുണ്ട്.

ബ്രിട്ടീഷ് ഇന്ത്യയിൽ നടത്തപ്പെട്ടതായ ഗ്രേറ്റ് ട്രിഗ്ണോമെട്രിക് സർവേയെ (GTS) മുൻനിർത്തിക്കൊണ്ടുള്ള വിശകലനത്തിലൂടെ ഭൂപട നിർമ്മിതിയിൽ വന്നുചേരുന്നതായ പ്രത്യയശാസ്ത്ര വക്രീകരണങ്ങളെ (Ideological distortion) തിരിച്ചറിയാൻ സാധിക്കും. ഇന്നും ഇന്ത്യൻ ഭൂപട നിർമ്മാണത്തിന്റെ ആസ്ഥാനകേന്ദ്രമായി നിലകൊള്ളുന്ന സർക്കാർ സ്ഥാപനമാണ് ‘സർവേ ഓഫ് ഇന്ത്യ (SOI)’. 1767-ൽ ആരംഭിച്ച സർവ്വേ വകുപ്പിലൂടെ ബ്രിട്ടീഷ് സർക്കാർ, ഇന്ത്യൻ മണ്ണിൽ നടത്തിയ ആദ്യ ശാസ്ത്രപരിവേഷണമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നുണ്ട്. ജെയിംസ് റനൽ എന്ന ബ്രിട്ടീഷ് സൈനിക ഉദ്യോഗസ്ഥനെ, ബംഗാൾ പ്രസിഡൻസിയുടെ തലവനായിരുന്ന റോബർട് ക്ലൈവ്, ആദ്യ സർവേ ജനറൽ ആയി നിയമിച്ചുകൊണ്ട് ഇന്ത്യയുടെ ഭൂപട ചരിത്രത്തിന് തുടക്കം കുറിച്ചു. 1777 മുതൽക്ക് തന്നെ ബംഗാളിന്റെ ഭൂപട നിർമ്മാണ പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ ഏർപ്പെട്ടുകൊണ്ട് ഇന്ത്യക്ക് പുതിയ ഉള്ളടക്കവും ആകാരവും നിർണ്ണയിക്കുന്നതിലേക്കുള്ള നാഴികക്കല്ലായിത്തീർന്നു. ഇന്ത്യൻ സർവ്വേയുടെ പിതാവായി അറിയപ്പെടുന്നതിലേക്ക് ജെയിംസ് റനലിനെ ഇടയാക്കിയസാഹചര്യം എന്നതും ബംഗാൾ അറ്റ്‌ലസിന്റെ പൂർത്തീകരിക്കലായിരുന്നു. ഇന്ത്യയിലെ വൈജ്ഞാനിക സമൂഹം ഇന്നും ആവേശത്തോടെ മനസ്സിൽ താലോലിക്കുന്നതും, ഭാരതത്തിന്റെ സാമ്പത്തിക, വളർച്ചയിലേക്ക് ബ്രിട്ടീഷ് ഗവൺമെന്റ് നടത്തിയ നിഷ്കളങ്കമായ കാൽവെപ്പാണ് ഗ്രേറ്റ് ട്രിഗ്ണോമെട്രിക് സർവ്വേ എന്ന് വ്യാഖ്യാനിക്കുന്നുമുണ്ട്.

ഭൂപടങ്ങളെയും, അതിന്റെ നിർമ്മാണ രീതികളെയും വിമർശന വിധേയമാക്കാതെ നിലനിൽക്കുന്നതിന്റെ മുഖ്യകാരണങ്ങൾ എന്നു പറയുന്നത് ഭൂപടങ്ങളിൽ ശാസ്ത്രീയ ഉൽപ്പന്നമായി (Scientific Product Entity) പിറവികൊള്ളുന്നതുകൊണ്ടും, ഭൂമിയുടെ അതേ സ്വരൂപത്തിലുള്ള ചിത്രത്തിന്റെ പകർപ്പായി (Picture of the Earth) ഭൂപടത്തെ പരിഗണിക്കപ്പെടുന്നു എന്നുള്ളതാണ്. ശാസ്ത്രീയ മാനങ്ങളിലൂടെ നിർമ്മിക്കപ്പെടുന്ന ഭൂമിയുടെ പ്രതിബിംബമായ ‘ഭൂപടങ്ങളെ’ എങ്ങനെ വിമർശിക്കാൻ കഴിയും എന്ന ജനസമൂഹത്തിന്റെ നിഷ്കളങ്കമായ വിചാരത്തിലൂടെയാണ് ന്യൂനതകളുടെ കൂമ്പാരമായ ഭൂപടങ്ങൾ ഭ്രമണം നടത്തിവരുന്നത്. “Maps could never be ideologically Neutral” എന്ന ഹാർലിയുടെ വാക്കുകളിൽ നിന്നുകൊണ്ട് ഇന്ത്യയിൽ 1802 മുതൽ 1871 വരെ 7 പതിറ്റാണ്ടുകാലം കൊണ്ട് ഇന്ത്യയുടെ ഭൂഭാഗങ്ങളെ അളന്നു തിട്ടപ്പെടുത്തിയ G.T. സർവ്വേയെ ഭാരതീയരുടെ ഉയർച്ചയെ കണ്ടുകൊണ്ടുള്ള മഹത്തരമായ പ്രവൃത്തിയായി വ്യാഖ്യാനിക്കാൻ പ്രയാസമാണ്.

1802 ഏപ്രിൽ 10-ന് മദ്രാസ് സെന്റ് തോമസ് മൗണ്ടിൽ നിന്ന് വില്യം ലാംബട്ടനും സംഘവും തുടക്കം കുറിച്ചതും, തുടർന്ന് വന്ന ജെയിംസ് മെക്കൻസിയും ജോർജ് എവറസ്റ്റും ഉൾപ്പെടെയുള്ള സാങ്കേതിക വിദഗ്ധരുടെ മേൽനോട്ടത്തിലൂടെ പൂർത്തീകരിക്കപ്പെട്ടതായ ഇന്ത്യയിലെ G.T. സർവ്വേയുടെ രാഷ്ട്രീയ പശ്ചാത്തലവും ചർച്ച ചെയ്യപ്പെടേണ്ടതുണ്ട്. 1757-ലെ പ്ലാസി യുദ്ധത്തിനു ശേഷം ബ്രിട്ടീഷുകാർ ഇന്ത്യയിൽ പൂർണതോതിൽ അധികാരം സ്ഥാപിച്ചുവെങ്കിലും ഉപഭൂഖണ്ഡം കണക്കേയുള്ള ഭൂമിശാസ്ത്ര സവിശേഷതകളും, 40 ലക്ഷത്തോളം കിലോമീറ്റർ വ്യാപ്തിയും ബ്രിട്ടീഷ് ഭരണകൂടത്തിന് വലിയ ഭൗമ വെല്ലുവിളി സൃഷ്ടിച്ചിരുന്നു. ആകാശത്ത് കയറു പൊട്ടിയ പട്ടം കണക്കെ ബ്രിട്ടീഷുകാർക്ക് ഇന്ത്യൻ മണ്ണിൽ വ്യവഹരിക്കാമെങ്കിലും ഇന്ത്യയുടെ ഭൗമ വൈജാത്യങ്ങൾ ഭരണ സംവിധാനത്തിന് ഒരു പ്രഹേളിയായി തുടർന്നിരുന്നു. ഭരണ നിർവഹണം കാര്യക്ഷമമാകണമെങ്കിൽ അധിനിവേശ ഭൂമിയെ അളന്ന് തിട്ടപ്പെടുത്തി രേഖപ്പെടുത്തിവെയ്ക്കണം എന്നുള്ള തിരിച്ചറിവിന്റെയും രാഷ്ട്രീയ തീരുമാനങ്ങളുടെയും ശേഷിപ്പായിരുന്നു യഥാർത്ഥത്തിൽ G.T. സർവ്വേയിലൂടെ നിർമ്മിച്ചതായ Topographical map-കളെല്ലാം.

Topographical map-കളുടെ അനിവാര്യതയിലേക്ക് ബ്രിട്ടീഷ് അധികാര വർഗ്ഗത്തെ നയിച്ച മറ്റൊരു രാഷ്ട്രീയ സംഭവവികാസമായിരുന്നു മൈസൂർ രാജാവായ ടിപ്പുവുമായുള്ള 32 വർഷക്കാലം നീണ്ടു നിന്നതായ പോരാട്ടം. 1799 മെയ് 4-ന് മഹാനായ മൈസൂർ പുലിയെ ചതിയിലൂടെ ബ്രിട്ടീഷ് സൈന്യം കീഴ്പ്പെടുത്തിയെങ്കിലും ഒരു നാട്ടുരാജ്യത്തിന്റെ മൂന്ന് പതിറ്റാണ്ടുകാലം നടത്തിയ ചെറുത്തുനിൽപ്പ് അവരെ വളരെയധികം അലോസരപ്പെടുത്തിയിരുന്നു. ടിപ്പുവിന്റെ ഭൂവിജ്ഞാനവും ഭൂപ്രകൃതികളെ മുൻനിർത്തിക്കൊണ്ടുള്ള യുദ്ധതന്ത്രങ്ങളും ആയിരുന്നു മൈസൂർ സുൽത്താന്റെ കുന്തമുന എന്ന തിരിച്ചറിവും ഈസ്റ്റ് ഇന്ത്യാ കമ്പനിയെ G.T. സർവ്വേ എന്ന പ്രവർത്തനത്തിലേക്ക് തള്ളിവിട്ടത് എന്നുകൂടെ ഇന്ത്യൻ ഇന്ത്യൻ ടോപോഗ്രാഫിക്കൽ ഷീറ്റുകൾ നോക്കുമ്പോൾ ഓരോ ഭാരതീയനും തിരിച്ചറിയേണ്ടതുണ്ട്.

തത്വചിന്തകനായ മിക്കോയേൽ ഫൂക്കോ പറയും പോലെ “Knowledge and power are not independent of each other, but definitely linked”, അറിവ് അധികാരത്തേക്കുള്ള പാതയായി കണ്ടുകൊണ്ട് അധികാരികൾ പരസ്പരം അറിവിനെ അധികാരത്തിന്റെ കണ്ണുകളിലേക്ക് വിളക്കി ചേർക്കുന്നു. ഇതിലൂടെ ഭൂപടം ശാസ്ത്ര ഉല്പന്നതിനപ്പുറം രാഷ്ട്രീയ തീരുമാനമായി മാറുന്നു. ലോകത്തിലെ എവറസ്റ്റ് ആണ് ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും ഉയരം കൂടിയ കൊടുമുടി എന്നത് ഓരോ ഭൗമ ശാസ്ത്രകാരനും അറിയാം. എന്നാൽ AD 1800 വരെ K15 എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്ന ഈ ഭാഗം എങ്ങനെ എവറസ്റ്റ് എന്ന നാമധേയത്തിലേക്ക് മാറ്റപ്പെട്ടു എന്ന് അറിയേണ്ടതുണ്ട്. 1850-കളുടെ ഇന്ത്യയിലെ G.T. സർവ്വേയുടെ ചുമതലക്കാരനായിരുന്ന ജോർജ് എവറസ്റ്റ് എന്ന ബ്രിട്ടീഷ് സർവെയർ, അദ്ദേഹത്തിന്റെ കീഴിൽ ജോലി ചെയ്തിരുന്ന ഗണിത വിദ്വാനായിരുന്നു രാധാനാഥ് സിക്കന്ദർ എന്ന ബംഗാളി. അദ്ദേഹമാണ് ആദ്യമായി K15 എന്ന കൊടുമുടിയുടെ ഉയരം 8840 എന്ന് തിട്ടപ്പെടുത്തി എഴുതിയത് എന്ന് ചരിത്രരേഖകളിൽ നിന്ന് വ്യക്തമാണ്. പക്ഷേ 1856-ൽ ബ്രിട്ടീഷ് ഇന്ത്യയുടെ സർവ്വേ ജനറൽ ആയിരുന്ന ആൻഡ്രൂ സ്കോട്ട് K2-ന്റെ ഉയരം 8840 എന്ന് ഔദ്യോഗികമായി പ്രഖ്യാപിക്കുകയും തുടർന്ന് റോയൽ ജോഗ്രഫിക്കൽ സൊസൈറ്റി K2 എന്ന കൊടുമുടിക്ക് മൗണ്ട് എവറസ്റ്റ് എന്ന പേര് നൽകുകയും ചെയ്തു. ഇത് ഒരു ഭാരതീയനെ ‘അവഹേളിക്കൽ’ ആയിരുന്നില്ല, മറിച്ച് ഇന്ത്യക്കാരുടെ വൈജ്ഞാനിക ശേഷിയോടുള്ള വിയോജിപ്പാണ് അവർ പ്രകടമാക്കിയത്. അങ്ങനെ ഭൂപട നിർമ്മാണ പഠനശാഖ, ശാസ്ത്രീയ ചിന്തകൾക്കപ്പുറം രാഷ്ട്രീയ ഗൂഢാലോചനകളുടെ പ്രതിനിധീകരണം കൂടിയാണെന്ന കാര്യം നാം മനസ്സിലാക്കി തരുന്നുണ്ട്.

സ്വാതന്ത്ര്യാനന്തര ഇന്ത്യയിലും നമ്മുടെ ഭൂപട സർവ്വേ വകുപ്പുകൾ ചരിത്രത്തിന്റെ തനിയാവർത്തനം കണക്കെ രാഷ്ട്രീയ ഗൂഢാലോചനകളുടെയും, പ്രത്യയശാസ്ത്ര വക്രീകരണങ്ങളുടെയും ചട്ടക്കൂടിൽ നിന്നും പൂർണമായി മുക്തമാകുന്നില്ല. പ്രകൃതി സംരക്ഷണത്തിന്റെയും, വികസനത്തിന്റെയും പേരുകളിൽ പിറവികൊള്ളുന്ന ഭൂപടങ്ങളും, നിയമങ്ങളും ഭൂരിപക്ഷം വരുന്ന സാധാരണ ജനങ്ങളെ അന്യവൽക്കരിച്ചുകൊണ്ടുള്ള പ്രതീകങ്ങളായി ഇന്നും മാറ്റപ്പെടുന്നുണ്ട്. തീരദേശവാസികൾക്ക് കടൽത്തീരം നഷ്ടപ്പെടുന്നതും കാടിന്റെ മക്കൾക്ക് കാട്ടിൽ നിന്ന് കുടിയിറങ്ങേണ്ടി വരുന്നതും ഭൂപടം എന്ന ശാസ്ത്രീയ പരികല്പനയിലൂടെ കർഷകർക്ക് കൃഷിയിടം നഷ്ടപ്പെടുന്നതും മനുഷ്യേതരവും ചൂഷണാത്മകവുമായ മുഖങ്ങളെയാണ് വെളിവാക്കപ്പെടുന്നത്. ഈ അവസരത്തിൽ ഇടശ്ശേരി ഗോവിന്ദൻ നായർ രചിച്ചതായ “കുടിയിറക്കൽ” എന്ന കവിതയിലെ ചില വരികളാണ് ഓർമ്മയിൽ വരുന്നത്:

“കുടിയിറക്കപ്പെടും കൂട്ടരെ,
പറയുവിൻ പറയുവിൻ ഏത് ദേശക്കാർ നിങ്ങൾ,
പ്രസവിച്ചത് ഇന്ത്യയായ്, പ്രസവിച്ചത് ഇംഗ്ലണ്ടായി,
പ്രസവിച്ചത് ആഫ്രിക്കൻ വൻകരയായി,
അതിലുണ്ട് ആർക്കാനും ഉടമയോരത്ത ഭൂപടമേലും പാഴ്‌വരയ്ക്ക് അർത്ഥം ഉണ്ടോ?”

ഇടശ്ശേരി ഗോവിന്ദൻ നായരുടെ “കുടിയിറക്കൽ” എന്ന കവിതയിലെ ചില വരികളെ പരാമർശിക്കുന്നിടത്ത് ഭൂപടങ്ങൾ എന്നത് ഗണിത-ശാസ്ത്ര നിർമ്മിതിക്കപ്പുറം മനുഷ്യശരീരങ്ങളിൽ ഇടപെട്ടുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന സാമൂഹ്യ- രാഷ്ട്രീയ രൂപകമാണെന്നുകൂടി തിരിച്ചറിയുവാൻ സാധിക്കും.

മനുഷ്യത്വപരമല്ലാത്ത അറിവിനൊരിക്കലും അർത്ഥം കൽപ്പിക്കാൻ കഴിയില്ലെന്ന് പറയുന്ന കവി, പുതിയ ഒരു ഭൂപട വായനയുടെ രീതിശാസ്ത്രത്തിന് തിരികൊളുത്തുന്നതായി ഇതേ കവിതയിൽ ചില വരികൾ കുറിക്കുന്നതായി കാണാൻ കഴിയും. “എവിടിവിടങ്ങളിൽ ചട്ടികലങ്ങൾ എടുത്തെറിയപ്പെടുന്നു ഈ പാരിടത്തിൽ, അവിടിവിടങ്ങളിൽ കൂട്ടി വരയ്ക്കണം പുതുരാഷ്ട്രത്തിന്റെ അതിർവരമ്പുകൾ”
എന്ന വരികളിലൂടെ മാനവികതയുടെ, നിശ്ശബ്ദരുടെ, അധികാരേതര സമൂഹങ്ങളുടെ ജീവിത വ്യവഹാരങ്ങളെ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന തരത്തിൽ ഭൂപടം മാറ്റിവരയ്ക്കപ്പെടണം എന്ന് പറഞ്ഞുവെയ്ക്കുന്നു. ഭൂപടങ്ങളെ ആത്യന്തികമായ ശരികളായി, വിമർശനാതീത സങ്കല്പമായി കാണുന്ന നമ്മുടെ ചിന്താഗതികളെ അപനിർമിക്കപ്പെടേണ്ടത് ഈ കാലത്തിന്റെ അനിവാര്യതയാണ്.

(കടപ്പാട്: സുനിൽ പി. ഇളയിടം).