പുനരധിവാസ ചികിത്സയെക്കുറിച്ച്
ചെറുതും വലുതുമായ ചില ചിന്തകൾ

ഒക്ടോബർ 2018.
കസാഖിസ്​ഥാനിലെ അസ്​താന പട്ടണത്തിൽ വെച്ച് ലോകാരോഗ്യ സംഘടനയുടെ സുപ്രധാന പ്രഖ്യാപനമുണ്ടായത് ഈ മാസത്തിലാണ്. ആ നിലപാട് ഐക്യരാഷ്ട്ര സഭയുടെ ഉന്നതാധികാര സമിതി പരിശോധിക്കുകയും നയരൂപീകരണം സാധ്യമാക്കുകയും ചെയ്തു. ഇതനുസരിച്ച് പ്രാഥമിക ആരോഗ്യ സംരക്ഷണം എന്ന ആശയത്തിൽ പുനരധിവാസ വൈദ്യശാസ്​ത്രം അടങ്ങിയിരി ക്കണം. പൗരർക്ക് അവകാശപ്പെട്ട ആരോഗ്യ സേവനങ്ങൾ പ്രാഥമിക ഘട്ടങ്ങളിൽ നിന്നു തന്നെ തുടങ്ങണം എന്ന ചിന്തയാണ് ഇതിനു പിന്നിൽ.

അങ്ങനെ കാണുമ്പോൾ ആരോഗ്യ സേവനം എന്നാൽ അഭിവൃദ്ധി, പ്രതിരോധം, ചികിത്സ, പുനരധിവാസം, സാന്ത്വനം (promotive, preventive, curative, rehabilitative, palliative) എന്നിങ്ങനെ അഞ്ചു വിശാല ഘടകങ്ങളാണ് ആധുനിക ആരോഗ്യ സംവിധാനത്തിൽ ഉൾച്ചേരുന്നത്. ഇവ വ്യക്തികളുടെ അവകാശങ്ങളുമായിക്കൂടി ബന്ധപ്പെട്ടു കാണാനാകും.

പുനരധിവാസ ചികിത്സ (Rehabilitation Medicine) എന്താണെന്ന് ലോകാരോഗ്യ സംഘടന നിർവചിച്ചിട്ടുണ്ട്. വിവിധ രീതിയിൽ റിഹാബിലിറ്റേഷൻ മെഡിസിൻ കാണപ്പെടുകയും അനുഭവപ്പെടുകയും ചെയ്യുമെങ്കിലും ഈ നിർവചനം കൂടുതൽ കൃത്യമാണെന്ന് കാണാം.

നാം ജീവിക്കുന്ന പരിസ്​ഥിതി, സാമൂഹികാവസ്​ഥ എന്നിവയുമായി നിരന്തരം ഇടപെട്ടുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന നമുക്ക് ആരോഗ്യപ്രശ്നങ്ങൾ ഉണ്ടാകാനിടയുണ്ട്. ഇത്തരം അവസ്​ഥകളിൽ പരാശ്രയത്വം (Disability) പരിമിതിപ്പെടുത്താനും പ്രവർത്തനക്ഷമത വേണ്ടത്ര ഉറപ്പാക്കാനും അവശ്യം വേണ്ട ഇടപെടലുകളെ റീഹാബിലിറ്റേഷൻ എന്നു പറയാം. (Rehabilitation is defined as ‘a set of interventions designed to optimize functioning and reduce disability in individuals with health conditions in interaction with their environment’.)

എല്ലാവർക്കും റിഹാബിലിറ്റേഷൻ ആവശ്യമാണ്. മറ്റു ചികിത്സകൾക്കൊപ്പമോ, അവയ്ക്ക് ശേഷമോ റിഹാബിലിറ്റേഷൻ വ്യക്തികളുടെയും സമൂഹത്തിന്റെയും ജീവിതഗുണതയിൽ ഗണ്യമായ മാറ്റം സാധ്യമാക്കും. ദൈനംദിന ജീവിതത്തിൽ കൂടുതൽ സ്വാതന്ത്ര്യം അനുഭവിക്കാനും, ദിനംപ്രതിയുള്ള പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ ഫലപ്രദമായ പങ്കാളിത്തം ഉറപ്പാക്കാനും റിഹാബിലിറ്റേഷൻ ശ്രമിക്കുന്നു. ഇതിനു കൂട്ടായ ശ്രമങ്ങൾ ആവശ്യമായി വരുന്നു. ആരോഗ്യ പ്രശ്നങ്ങളുള്ള വ്യക്തിയും അവരുടെ കുടുംബവും കൈകോർത്തു പ്രവർത്തിച്ചാൽ മാത്രമേ റിഹാബിലിറ്റേഷൻ സാക്ഷാൽക്കരിക്കാനാകൂ. രോഗലക്ഷണങ്ങൾക്ക് ഔഷധങ്ങളും ചികിത്സകളും വേണ്ടിവരും.

നിർവഹണ സഹായ ടെക്നോളജികൾ (assistive technology), സുരക്ഷിതത്വം, സ്വതന്ത്രത, എന്നീ ആശയങ്ങൾ ഉപയോഗിച്ച് വ്യക്തികളുടെ ജീവിതം മാറ്റിയെടുക്കുക എന്നതാണ് ഏറെ പ്രാധാന്യമർഹിക്കുന്നത്. ചില ഉദാഹരണങ്ങൾ കൊണ്ട് ഇത് വ്യക്തമാക്കാം:

ആറ് വയസ്സുള്ള ഒരു കുട്ടിയെ സങ്കൽപ്പിക്കുക. കുട്ടിക്ക് ഇടയ്ക്കിടെ ആസ്തമ രോഗം ബാധിക്കാറുണ്ട്. ആ ദിവസങ്ങളിൽ ശ്വാസം മുട്ടലിന് മരുന്നുകൾ കഴിക്കാറുണ്ട് എങ്കിലും ക്ലാസ് മുറിയിൽ ഉദാസീനനായി കഴിയുകയാണ് പതിവ്. ഈ കുട്ടിയുടെ മെഡിക്കൽ ചികിത്സ ഏറെക്കുറെ ആസ്ത്മ നിയന്ത്രിക്കലും ശ്വാസ തടസ്സം തടയലും എന്ന കാര്യങ്ങളിൽ ഒതുങ്ങിനിൽക്കുന്നു. അതിൽ റിഹാബിലിറ്റേഷൻ കൂടി എങ്ങനെ ചേർക്കാനാകും എന്നു നോക്കാം. ആറ് വയസ്സുള്ള കുട്ടിക്ക് ആരോഗ്യം, പഠനം എന്നിവ അത്യാവശ്യമാണ്; തുല്യ പ്രാധാന്യം അർഹിക്കുന്ന കാര്യങ്ങളാണ് മറ്റു കുട്ടികളോടൊത്തുള്ള കളിയും ചങ്ങാത്തവും. അവരുടെ സ്വഭാവ രൂപീകരണത്തിനും ബൗദ്ധിക സാംസ്​കാരിക വളർച്ചയ്ക്കും ഇതാവശ്യവുമാണ്. കുട്ടിയുടെ ആസ്​തമയെ കുറിച്ച് അവന്റെ / അവളുടെ ചങ്ങാതിമാരെ ബോധവൽക്കരിക്കുക, നിയന്ത്രിതമായ ഊർജ്ജവ്യയത്തോടെ ഗ്രൂപ്പ് പ്രവർത്തനങ്ങൾ കണ്ടെത്തുക എന്നിവ പ്രാധാന്യമർഹിക്കുന്നു.

മറിഞ്ഞുവീഴുക, കാൽ തട്ടി വീഴുക, തലകറങ്ങി വീഴുക എന്നിങ്ങനെ നാം കേൾക്കാറുണ്ട്. ഇതെല്ലാം ആകസ്​മിക സംഭവങ്ങളായി നാം കരുതിപ്പോരുന്നു. ഇതിനു പിന്നിൽ വീഴ്ച്ചാസാധ്യത എന്ന രോഗാവസ്​ഥ കൂടിയുണ്ട്. മുതിർന്ന പൗരരിൽ വീഴുവാനുള്ള സാധ്യത വർധിച്ച രീതിയിൽ കാണപ്പെടുന്നു. പലവിധ മുറിവുകൾക്ക് കാരണമാകാമെങ്കിലും തലയ്ക്കുള്ള ക്ഷതം, അസ്​ഥികളിൽ ഒടിവ് എന്നിവ ഗൗരവതരമായ പ്രശ്നങ്ങളാണ്. ഇത് ഇന്ത്യയിൽ പ്രധാന പൊതുജനാരോഗ്യ പ്രശ്നമായി മാറിയിരിക്കുന്നു. അലക്സ് ജോസഫ്, ദശരഥി കുമാർ, ഭഗവൻദാസ് ((Alex Joseph, Dhasarathi Kumar, Bagavandas) എന്നിവരുടെ പഠനത്തിൽ മുതിർന്നവരുടെ ഇടയിൽ വീഴ്ച്ച 26 ശതമാനം മുതൽ 36 ശതമാനം വരെ വ്യാപനത്വം (prevalence) കണക്കാക്കിയിരിക്കുന്നു. ഇതാകട്ടെ, അമേരിക്ക, മലേഷ്യ തുടങ്ങിയ രാജ്യങ്ങളിൽ കാണുന്നതിനേക്കാൾ അധികവുമാണ്. കൂടി വരുന്ന പ്രായം, ഒറ്റയ്ക്കുള്ള വാസം, വിഷാദരോഗാവസ്​ഥ, സംതുലിതാവസ്​ഥയിലെ (equilibrium) പോരായ്മകൾ എന്നിങ്ങനെ പല കാരണങ്ങളുണ്ട്. മറ്റ് അസുഖങ്ങൾ വീഴ്ച്ചാസാധ്യത കൂട്ടുമെന്നും കണ്ടിരിക്കുന്നു. തീർച്ചയായും വീഴ്ചയും അസ്​ഥിപൊട്ടലും ഉണ്ടുകുന്ന സാഹചര്യങ്ങൾ കൂടി പഠിച്ചശേഷം വീഴ്ചയ്ക്കെതിരെ പ്രതിരോധ മാർഗങ്ങൾ ഫലപ്രദമാക്കുക എന്നത് റിഹാബിലിറ്റേഷൻ പ്രവർത്തനമാണ്. വീഴ്ചയിൽ പൊട്ടുന്ന അസ്​ഥി ചികിൽസിക്കുന്നതു മാത്രമല്ല എന്നിടത്താണ് റിഹാബിലിറ്റേഷൻ പ്രവർത്തിക്കുന്നത്. മുതിർന്നവർക്ക് സംഭവിക്കുന്ന വീഴ്ചകളിൽ അധികവും വീടും പരിസരവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. അവർ തന്നെ പണം മുടക്കി പണിത വീട്ടിൽ മറിഞ്ഞുവീണ് പരിക്കേൽക്കുന്നു എന്നത് വിചിത്രമായി തോന്നാം. ഒരിക്കൽ ബാലൻസ് തെറ്റി വീണവർ വീണ്ടും വീഴാനുള്ള സാധ്യത വളരെ കൂടുന്നതായി കാണുന്നു. സുരക്ഷിതമായ ഡിസൈൻ വീടുകൾക്ക് ഉണ്ടാകുക എന്നത് മുതിർന്ന പൗരരുടെ അവകാശമായി വേണം പരിഗണിക്കാൻ. വീടിന്റെ ഡിസൈനുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചില റിഹാബിലി റ്റേഷൻ ചിന്തകൾ ഇങ്ങനെ സമാഹരിക്കാം.

ഒന്നിലധികം നിലകളുള്ള വീട്ടിലോ ഫ്ലാറ്റുകളിലോ വസിക്കുന്നവർ ചവിട്ടുപടികൾ കയറിയിറങ്ങുമ്പോൾ തെന്നിവീഴാറുണ്ട്. മുതിർന്നവരിൽ ഇപ്രകാരം വീഴാനുള്ള സാധ്യത 25 ശതമാനമായിരിക്കും. അതിൽ കുറേപ്പേരുടെ അസ്​ഥികൾക്ക് ക്ഷതമേൽക്കുന്നു. ഗ്രൗണ്ട് ഫ്ലോറിൽ താമസിക്കു കയോ ഗോവണിയുടെ ഇരുവശവും നല്ല ഗ്രിപ്പ് കിട്ടുന്ന കൈവരികൾ സ്​ഥാപിക്കുകയോ ചെയ്യുന്നത് ഗുണം ചെയ്യും. ശുചിമുറികളാണ് അപകടം വരുത്തുന്ന മറ്റൊരിടം. ശുചിമുറികളിൽ ഈർപ്പമുള്ളതും അല്ലാത്തതുമായ ഇടങ്ങൾ പ്രത്യേകം സംരക്ഷിക്കുക, തെന്നൽ രഹിത മാറ്റുകൾ (Mat) ആവശ്യത്തിന് ബാത്ത്റൂമുകളിൽ വെയ്ക്കുക എന്നിവ വീഴ്ചകൾ കുറയ്ക്കാൻ സഹായിക്കും. വീഴ്ചയുണ്ടാകാൻ സാധ്യതയുള്ള ഇടങ്ങളുടെ ഓഡിറ്റ് തയ്യാറാക്കുകയും, വീടിന്റെ എല്ലായിടങ്ങളിലേക്കും പ്രാപ്യത ഉറപ്പാക്കാൻ ശ്രമിക്കുകയും ചെയ്യുന്നത് റിഹാബിലിറ്റേഷൻ തന്നെയാണ്.

ആധുനിക കാലത്ത് റിഹാബിലിറ്റേഷൻ, ഡിസൈൻ എന്നതിൽ മാത്രം ഒതുങ്ങുന്നില്ല. റോബോട്ടിക്സ്​, നിർമിതബുദ്ധി എന്നിവയുടെ ആവിർഭാവത്തോടെ അതിനൂതനമായ ആശയങ്ങൾ റിഹാബിലിറ്റേഷനിൽ വന്നു ചേർന്നുകൊണ്ടിരിക്കുന്നു. തുടർച്ചയായ ടെക്നോളജി വികസനം ((continuous improvement of technology) ഇന്ന് സാധ്യമാണ്. ഏതുതരം ഡിസെബിലിറ്റിയായാലും അവരുടെ ജീവിത സാഹചര്യവുമായി പൊരുത്തപ്പെടുന്ന ടെക്നോളജികൾ ഇന്ന് സാധ്യമാകും. പ്രധാനമായും റോബോട്ടിക്ക് ടെക്നോളജി പഴയകാല ഉപകരണങ്ങളെക്കാൾ മെച്ചമാണെന്ന് കാണാം. അവയ്ക്ക് ചുറ്റിനടക്കാനും, കൃത്രിമ അവയവത്തെ പ്രവർത്തിപ്പിക്കാനും, ചുറ്റുപാടുകളെ മനസ്സിലാക്കി അവയെ അനുകൂലമായി കൈകാര്യം ചെയ്യാനും, തത്സമയ പ്രവർത്തനങ്ങൾ വിവേകത്തോടെ (intelligent behaviour) ചെയ്യാനും കഴിയും. റോബോട്ടുകളുടെ പെരുമാറ്റം ശ്രദ്ധിച്ചാൽ മനുഷ്യരുടെയോ ഇതര മൃഗങ്ങളുടെയോ പെരുമാറ്റത്തിൽ നിന്ന് വിഭിന്നമല്ല എന്നു പറയാം.

നിർവഹണസഹായ ഉപകരണങ്ങളാണ് (Assistive Products) ഇതുവരെ നമുക്ക് പരിചിതമായിരുന്നത്. ഒരു വ്യക്തിയുടെ പ്രവർത്തനക്ഷമത ഉറപ്പാക്കാനോ, വർദ്ധിപ്പിക്കാനോ, ഏതെങ്കിലും രീതിയിൽ മാറ്റം വരുത്താനോ ഇത്തരം ഉപകരണങ്ങൾ വേണ്ടിവരും. കണ്ണടകൾ, പൊയ്ക്കാലുകൾ, കോഴ്സെറ്റുകൾ (corset) എന്നിവയെല്ലാം നമ്മുടെ ദൈനംദിന പ്രവർത്തനങ്ങളെ പരിപോഷിപ്പിക്കാനുതകും എന്നതിൽ സംശയമില്ല.

ഇതെല്ലാം റിഹാബിലിറ്റേഷൻ വൈദ്യശാസ്​ത്രത്തിന് പുതുസാധ്യതകൾ നൽകുന്നു. റോബോട്ടുകൾ, നിർമിതബുദ്ധി, ടെക്ക് ഉത്പന്നങ്ങൾ, എന്നിവ റിഹാബിലിറ്റേഷൻ എന്ന നറേറ്റീവിനെ ആധുനിക വത്കരിക്കാൻ സഹായിക്കുന്നു. ഉദാഹരണത്തിന്, വൈദ്യശാസ്​ത്രം എന്ന സാങ്കേതിക വിജ്ഞാനീയം പരിശോധിച്ചാൽ അവ ഇന്ന് അതിസങ്കീർണമായ വിവരങ്ങളും അറിവുകളും മൂലം നിബിഢമാണെന്ന് കാണാം. വൈദ്യശാസ്​ത്ര വിജ്ഞാനീയം സങ്കീർണത മൂലം അതിന്റെ ഉപഭോക്താക്കൾക്ക് മനസ്സിലാക്കാൻ ബുദ്ധിമുട്ടുണ്ടാക്കുന്ന രീതിയിൽ വികസിച്ചുവരുന്നു. ഉപഭോക്താക്കൾക്കാകട്ടെ (രോഗികൾ, കുടുംബാംഗങ്ങൾ, ബന്ധുക്കൾ, മറ്റുള്ളവർ) രോഗാവസ്​ഥയിലെ മാറ്റമെന്നാൽ ജീവിതരീതി, പ്രവർത്തന ക്ഷമത എന്നിവയിൽ വരുന്ന മാറ്റങ്ങളായി മാത്രമേ മനസ്സിലാക്കാനാകൂ.

റിഹാബിലിറ്റേഷനിലെ സാങ്കേതിക പദാവലി, പ്രവർത്തന സങ്കേതങ്ങൾ, അനുഭവാവിഷ്കാര ങ്ങൾ എന്നിവ എല്ലാവർക്കും ഉപയോഗിക്കാൻ കഴിയുംവിധം പര്യാപ്തമാക്കണം എന്നത് ഇക്കാലത്തെ ആവശ്യമാണ്. അതിന് സഹായകമായ ചിന്താരീതികൾ ഇവയാണ്:

-പ്രായോഗിക റിഹാബിലിറ്റേഷൻ ഫലപ്രാപ്തി അളക്കാനുള്ള സ്​കെയിൽ കണ്ടെത്തുക. -റിഹാബിലിറ്റേഷൻ നയരൂപീകരണവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ജീവിതഗുണതാ സ്​കെയിലുകൾ വികസിപ്പിക്കുക.
-രോഗികളുടെയും കുടുംബാംഗങ്ങളുടെയും കാഴ്ചപ്പാടിൽ ജീവിതഗുണത അളക്കാൻ ശ്രമിക്കുക. -ലോകമെമ്പാടും വ്യക്തികൾ സമാനമായല്ല ജീവിതത്തെ വീക്ഷിക്കുന്നത്; തങ്ങളുടെ സാംസ്​കാരികാന്തരീക്ഷം ജീവിതത്തെ നോക്കിക്കാണുന്നതിൽ സ്വാധീനം ചെലുത്തും. ഇതും ഇക്കാലത്തെ പ്രധാന വിഷയമാണ്.

റിഹാബിലിറ്റേഷൻ ടെക്നോളജിയെ കുറിച്ച് പുതിയ ചിന്തകൾ ആവിർഭവിക്കുന്ന കാലം കൂടിയാണിത്. വ്യാപകമായ തോതിൽ റിഹാബിലിറ്റേഷൻ ടെക്നോ ളജി / ഉപകരണങ്ങൾ തങ്ങൾക്ക് ഉപയുക്തമാം വണ്ണം എൻഡ്യൂസറുടെ പക്കലെത്തിക്കുക ഒരു ലക്ഷ്യമാണ്. വ്യക്തികൾക്ക് തങ്ങളുടെ ജീവിതരീതി, പരിസ്​ഥിതി, എന്നിവയ്ക്കിണങ്ങും വിധം ഉപയോഗിക്കാനാകണം.

പരാശ്രയത്വം അനുഭവിക്കുന്ന സമൂഹം ക്രമേണ വികസിച്ചുവരുകയാണ്. അവർക്ക് സാമൂഹിക പ്രതിബന്ധങ്ങൾ, ജീവിതാവസ്​ഥകൾ, ആർക്കി ടെക്ച്ചറൽ തടസ്സങ്ങൾ എന്നിവ നിത്യേന അനുഭവിക്കേണ്ടതായും വരും. റോബോട്ടിക്സ്​, നിർമിതബുദ്ധി എന്നിവ മുന്നോട്ടുവെയ്ക്കുന്ന ടെക്നോളജി ഈ മേഖലകളിൽ പുതിയ പരിഹാരങ്ങളുമായി കടന്നുവരുമെന്ന് കരുതാം.

മൗലികമായ ചിന്തകൾ, നവനിർമിതികൾ (innovations), സാങ്കേതിക മികവ്, കൃത്യമായ സാമൂഹിക ബോധ്യങ്ങൾ എന്നിവയുടെ ഒത്തൊരുമിക്കൽ ആധുനിക റിഹാബിലിറ്റേഷൻ മെഡിസിന്റെ അടിത്തറയാണെന്നു കാണാം.

▮

‘ IMA നമ്മുടെ ആരോഗ്യം’ മാസികയുടെ വരിക്കാരാകാം:

▮

References:

1. Global Conference on Primary Health Care –World Health Organization: Astana, Kazakhstan, Oct 2018.

2. Joseph A, Kumar D, Bagavandas M. A Review of Epidemiology of Fall among Elderly in India. Indian J Communtiy Med. 2019 Apr-Jun; 44(2):166-168. doi: 10.4103/ijcm.IJCM_201_18. PMID: 31333298; PMCID: PMC6625258.

3. Guistini A, Zampolini, M, et.al., - UEMS - Position Paper: New technologies designed to improve functioning: The role of Physical and Rehabilitation Medicine physician: EUR J PHYS REHABIL MED 2014;50:579-83.

4. Tulsky, David S, Rosenthal, Mitchell - Quality of life measurement in rehabilitation medicine: Building an agenda for the future: Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, Volume 83, Supplement 2, 2002

5. Strand N, J M, Tieppo Francio V, M M, Turkiewicz M, El Helou A, M M, S C, N S, J P, C W. Advances in Pain Medicine: a Review of New Technologies. Curr Pain Headache Rep. 2022 Aug;26(8):605-616. doi: 10.1007/s11916-022-01062-

6. Epub 2022 Jul 29. PMID: 35904729; PMCID: PMC9334973