ഉത്തരാഖണ്ഡിലെ ഗഡ്വാളിൽ ഹാർകിദൂൺ താഴ്വരയിലേക്കുള്ള വഴിയിലെ അവസാന ഗ്രാമമാണ് (2650 മീ.) ഹാർകിദൂൺ. യമുനയുടെ പോഷകനദിയായ ടോൺസിന്റെ കൈവഴികളിലൊന്നായ സുപിന്റെ തീരത്താണ് നൂറോളം കുടുംബങ്ങൾ വസിക്കുന്ന ഈ മനോഹര ഗ്രാമം.
![ഹാർകിദൂൺ താഴ്വര](https://cdn.truecopymagazine.in/image-cdn/width=1024/img/2020-03/har-ki-doon-1-bedf.jpg)
![കൃഷിയും കാലിവളർത്തലുമാണ് പ്രധാന തൊഴിൽ. ഈ പണികളിലേർപ്പെടുന്നവരിൽ ഏറെയും സ്ത്രീകളാണ്. അകലെ കാണുന്നത് 'കാലാനാഗ്' എന്ന കറുത്തപർവ്വതം.](https://cdn.truecopymagazine.in/image-cdn/width=1024/img/2020-03/har-ki-dun-3-dbb3.jpg)
![സുപിൻ നദിക്കു കുറുകെയുള്ള പാലം.](https://cdn.truecopymagazine.in/image-cdn/width=1024/img/2020-03/har-ki-doon-2-7595.jpg)
ഒരുവശത്ത് ഒസ്ല എന്ന പുരാതന ഗ്രാമം. മറുവശത്ത് ഹാർകിദൂണിലേക്കും ബഡസു ചുരത്തിലേക്കും റുയിൻസാര തടാകത്തിലേക്കുമുള്ള യാത്രികരുടെ ഇടത്താവളമായ സീമ. ടൂറിസത്തിന്റെ സാമ്പത്തിക സാധ്യതകൾ
ഉപയോഗിക്കുമ്പോഴും 'അന്യരെ' സ്വന്തം ഗ്രാമത്തിലേക്കു കടത്താതെ അവർക്കായി ഒരുക്കിയിരിക്കുന്ന അനുബന്ധ ഗ്രാമമാണ് സീമ.
![ഒസ്ല ഗ്രാമത്തിന്റെ കേന്ദ്രമായ പുരാതന ശിവക്ഷേത്രം.](https://cdn.truecopymagazine.in/image-cdn/width=1024/img/2020-03/har-ki-dun-57e6.jpg)
പണ്ട് ദുര്യോധനക്ഷേത്രമായിരുന്നെങ്കിലും ഇപ്പോൾ ശിവനാണ് (സോമേശ്വർജി) ആരാധന. 1974 ൽ ആയിരുന്നു ഈ ദൈവമാറ്റം. ചുറ്റുമുള്ള ഹിമാലയ ഗ്രാമങ്ങളെല്ലാം ശൈവമായിരിക്കുമ്പോൾ ഒസ്ലക്കു മാത്രം ദുര്യോധനപക്ഷത്ത് നിൽക്കാനാവില്ലല്ലോ.
![തീക്കുണ്ഡത്തിനരികിലെ സംഗീതത്തിലൂടെ മഞ്ഞുകാലം വരവായി.](https://cdn.truecopymagazine.in/image-cdn/width=1024/img/2020-03/har-ki-doon-5-07a9.jpg)
![ഭാംഗിന്റെ പൂമ്പൊടിയിൽ കൈകൾ കൂട്ടിയുരച്ച് ചരസ്സെടുക്കുന്ന കുട്ടി.](https://cdn.truecopymagazine.in/image-cdn/width=1024/img/2020-03/har-ki-doon-6-8ff6.jpg)
''ഈ മലനിരകളിൽ വളരുന്ന ഒരിനം ചെടിയുണ്ട്. അതിന്റെ റെസിൻ (കറ) എടുക്കലാണെന്റെ ഇപ്പോഴത്തെ പരിപാടി''. വിദഗ്ദ്ധമായി പറഞ്ഞ ആ വാക്കുകളുടെ അർത്ഥമാണ് ഈ ചിത്രം. മഞ്ഞുകാലമെത്തുന്നതോടെ ഈ ചെടികളൊക്കെ പൂവിട്ടുകഴിഞ്ഞിരിക്കും... സ്കൂളിൽ പോകുന്നതിനുമുമ്പ് ഇവനിത് ഏതെങ്കിലും ടൂറിസ്റ്റുകൾക്കോ ലോക്കൽ കച്ചവടക്കാർക്കോ വിറ്റിരിക്കും. ഇവിടെയിത് ഉപജീവനത്തിന്റെ ഭാഗം മാത്രം.
![](https://cdn.truecopymagazine.in/image-cdn/width=1024/img/2020-03/har-ki-doon-7-98bf.jpg)
![കന്നുകാലികൾക്കുള്ള ഭക്ഷണം മുതൽ അടുപ്പിനും തണുപ്പിനുമുള്ള ഇന്ധനം വരെ മഞ്ഞുകാലത്തേക്കായി കരുതിവയ്ക്കണം.](https://cdn.truecopymagazine.in/image-cdn/width=1024/img/2020-03/har-ki-doon-9-4b9c.jpg)
![](https://cdn.truecopymagazine.in/image-cdn/width=1024/img/2020-03/har-ki-doon-10-3f80.jpg)
![സ്ലേറ്റ്കല്ലടുക്കിയ മേൽക്കൂരയിൽ മഞ്ഞുകാലത്തേക്കുള്ളവ ഉണക്കിയെടുക്കാനും സ്ത്രീകൾതന്നെ വേണം.](https://cdn.truecopymagazine.in/image-cdn/width=1024/img/2020-03/har-ki-doon-11-39d4.jpg)
![മലയേത് മരമേത് എന്ന് തിരിച്ചറിയാത്ത വാസ്തുശിൽപ ഏകത!](https://cdn.truecopymagazine.in/image-cdn/width=1024/img/2020-03/har-ki-doon-12-cb31.jpg)
![ഉരുളക്കിഴങ്ങ് കൃഷിക്കാർ](https://cdn.truecopymagazine.in/image-cdn/width=1024/img/2020-03/har-ki-doon-13-01ba.jpg)
![.](https://cdn.truecopymagazine.in/image-cdn/width=1024/img/2020-03/har-ki-doon-14-1a4a.jpg)